Vai trò của nước trong chăn nuôi heo

A.     SỐ LƯỢNG
Có thể nói đồng bằng sông Cửu Long không thiếu về lượng, nước từ sông Cửu Long và các chi lưu, kênh rạch, ao đầm, giếng có thể tìm được rất dễ dàng. Tuy nhiên do kết cấu địa chất của toàn vùng đồng bằng sông Cửu Long thì các giếng nếu không kín đều bị chi mạch của sông Cửu Long chi phối qua các đường nước tự nhiên hoặc do thủy động vật cá, lươn, rắn, cua, còng đào.
B.     CHẤT LƯỢNG
Các nguồn nước này không tránh khỏi ô nhiễm nhiều độc chất, nhưng nguy hiểm nhất là có chứa nhiều vi trùng bệnh truyền nhiễm bởi vì sông Cửu Long chạy qua địa phận Nam Bộ nước ta là dòng nước cuối nguồn; mang theo tất cả những chất thải dơ bẩn hoặc các vi trùng từ các trận dịch ở thượng nguồn dài gần 4.500 km.
Vì lý do này mà heo nuôi ở đồng bằng sông Cửu Long hàng năm thường xảy ra dịch bệnh theo mùa, nhất là đầu mùa mưa. Ngoài sự thay đổi thời tiết khí hậu có ảnh hưởng bất lợi cho sinh lý thú, còn có yếu tố gây bệnh là vi trùng, siêu trùng, ký sinh trùng, v.v… từ đất, nước ao tù, bị mưa đầu mùa lôi cuốn chảy ô nhiễm nước sông, gây bệnh cho gia súc và gia cầm.
Như thế cần phải làm thế nào để nước có chứa ít vi sinh vật gây bệnh trên heo thì việc nuôi heo tập trung ở đồng bằng sông Cửu Long mới đạt được kết quả tốt, từ đó giảm được chi phí thuốc và trang bị thú y, giảm số bệnh và tử vong hàng năm trên đàn heo nuôi, và khi đàn gia súc ít bệnh, sức khỏe tốt thì sức sinh sản và tăng trưởng sẽ tiến bộ hơn.
Việc dùng canxi hipoclorit để tiệt trùng nước cho heo ăn, uống, tắm là cách tốt nhất; tuy nhiên hiện nay hóa chất này khan hiếm có thể sử dụng bình điện giải để điện giải muối ăn (NaCl) thành nước Javen loãng, rồi dùng hóa chất này sát trùng nước, phục vụ cho chăn nuôi heo tập trung.
Để điện giải muối ăn thành nước Javen loãng, Xí nghiệp thiết kế cấp thoát nước thành phố Hồ Chí Minh đã thiết kế bình điện giải bằng cực than graphit, dòng điện xoay chiều được đưa qua các điốt, chiristor (SCR) để thành điện một chiều.
Khi điều chế được nước Javen (natri hipoclorit), ta pha vào bể nước dùng cho heo ăn uống, tắm; natri hipoclorit sẽ thải khí clo (hoạt tính Cl₂) hòa tan thật nhanh vào trong nước và có tác dụng giết vi trùng rất mạnh.
Lượng nước Javen loãng cần dùng 60 – 80 lít cho 50 m3 nước hay 1,2 – 1,6 lit/m3 nước sông. Để tiện tiêu độc chuồng trại máng ăn, máng uống có thể dùng nguyên không pha loãng hoặc có thể pha vào nước rửa chuồng nồng độ gấp rưỡi nồng độ thông thường 2 – 2,5 lit/m3 nước sông.
Nồng độ Javen thích hợp sẽ diệt được rong rêu ở các nơi ẩm ướt nhất là các máng uống, bể chứa nước.
Pha Javen vào nước với lượng clo dư nồng độ cao có sức diệt trùng mạnh, coi như là phương tiện để tẩy uế chuồng trại, xử lý bệnh phẩm, tiết vật thú bệnh, v.v… chống lan tràn mầm bệnh. Nước có nồng độ dư cao có thể xịt rửa toàn diện khắp mọi nơi, hang hốc, kẽ nứt, v.v… kể cả tắm, tẩy uế súc vật bệnh, chuồng trại, xác thú, tường, mái, đường mương, hành lang, máng ăn máng uống, kể cả chân lông gia súc, để diệt vi trùng bệnh thải ra từ gia súc. Khả năng này giúp cho công việc chống lan tràn bệnh được hữu hiệu.
Trong điều kiện chuồng trại bình thường, nước có nồng độ clo dư khá cao vừa dùng rửa chuồng tắm chải cho thú, sát trùng nước uống vừa có giá trị làm giảm mật độ quần thể vi sinh vật tiếp xúc với cơ thể thú, nhờ đó có tác dụng tăng trọng lượng nhanh (tương tự như khi ta trộn kháng sinh vào khẩu phần ăn của heo, nhưng phương pháp này không gây lờn kháng thuốc). Do nhiễm ít vi sinh vật nên vật nuôi ít bị vi sinh vật chiếm dụng dưỡng chất từ đó tạo tăng trọng nhanh. Phương pháp sử dụng nồng độ clo cao trong nước tiêu dùng như vậy có thể xem như phương pháp chăn nuôi gia súc bán vô nhiễm (semi Specific Pathogen Free = semi S.P.F).
Mặt khác đối với một số chủng loại vi trùng gây bệnh bằng mật độ đông cũng không thể tập hợp đủ mật độ để gây bệnh. Trường hợp này, vật nuôi chỉ bị nhiễm một số ít vi sinh vật gây bệnh, tạo tác dụng kích thích miễn nhiễm cho cơ thể (tương tự như tác dụng của vaccine thiên nhiên) đối với vi trùng gây bệnh đó.